آداب و رسوم اصفهان بیش از هر زمان دیگری از دوره صفویان تأثیر گرفته است. اگر بخواهیم به طور کلی به فضای فرهنگی اصفهان بپردازیم چه در زمینه هنر، چه در زمینه مذهبی و … رد پایی از اعتقادات و باور‌های صفویان می‌یابیم. به نظر می‌رسد که مهم‌ترین وجه فرهنگی اصفهان در زمینه معماری و صنایع دستی بارز است به گونه‌ای که گنبد‌های فیروزه‌ای و طرح‌های اسلیمی همواره یادآور اصفهان هستند. اما درباره آداب و رسوم اصفهان، موارد متعددی از گذشته تا به امروز باقی نمانده و از آنجایی که اصفهان از نواحی مرکزی ایران بوده و به تهران نزدیک است، از جریان مدرنیزه دور نبوده و در طی چندین دهه، بسیاری از آداب و رسوم اصفهان به دلیل تجدد و نوگرایی، به دست فراموشی سپرده شده‌اند. با این حال در این مطلب قصد داریم برخی از آداب و رسوم اصفهان را نام ببریم و به قسمتی از فرهنگ اصفهان بپردازیم.
آداب و رسوم کهن مردم اصفهان
آداب و رسوم مردم اصفهان رابطه نزدیکی با مذهب شیعه دارد. می‌توان گفت اصفهان یکی از شهر‌های مذهبی ایران است که مردم در بسیاری از امور زندگی خود با مذهب همراه هستند. همان طور که در ادامه مطلب هم اشاره کردیم این وجه از فرهنگ اصفهان یعنی ارادت به امامان شیعه، از دوره صفویان ریشه گرفته و در مردم این منطقه، نهادینه شده است. علاوه بر موضوع مذهب، یکی دیگر از عواملی که آداب و رسوم مردم اصفهان و به طور کلی عادات مردم نواحی مختلف را شکل می‌دهد، شرایط جغرافیایی می‌باشد. آداب و رسوم مردم اصفهان هم از زندگی در سرزمین کویری، تأثیر گرفته و در رفتار‌های آنان نمود پیدا می‌کند. در اعصار گذشته تا به حال اصفهان، دوره‌های طولانی از خشکسالی یا قحطی را تجربه کرده و این اتفاقات در حافظه تاریخی مردم بومی اصفهان باقیمانده و خلق و خوی آن‌ها را تشکیل می‌دهد.
بدیهی است که مجاورت یهودیان با اهالی اصفهان نیز تأثیرات بسزایی در بوجود آمدن آداب و رسوم و فرهنگ اصفهان دارد. همان طور که می‌دانید یهودیان حدود ۲۵ قرن پیش از این به ایران کوچ داده شده و در محل اصفهان فعلی ساکن شده‌اند. درست است که اقلیت‌های مذهبی دیگری مانند ارامنه مسیحی هم در اصفهان زندگی می‌کنند ولی یهودیان، پیشینه تاریخی طولانی‌تری در اصفهان دارند. علاوه بر عواملی که نام بردیم، شهر اصفهان در طی تاریخ و به خصوص در زمان صفویان و بعد از آن، درگیر جنگ‌ها و تهاجم‌های زیادی واقع شده و این فجایع تاریخی نیز، تأثیر زیادی در شکل‌گیری فرهنگ و آداب و رسوم اصفهان دارند.
با توجه به مواردی که نام بردیم، متوجه شدیم که مراحل مختلف شکل فرهنگ بومی اصفهان چگونه اتفاق افتاده است. در ادامه تعدادی از آداب و رسوم کهن اصفهان را بخوانید:
آداب و رسوم تعارف و غذا در اصفهان
آداب و رسوم تعارف و غذا در اصفهان نیز بسیار پیچیده شده و از نظر بسیاری از اهالی، اهمیت فراوانی دارد. برای مثال بهتر است در میهمانی‌های حتماً چند نوع غذا سرو شود و باید لیست غذا شامل حلیم بادمجان، خورش ماست و … باشد.
در اصفهان احترام ویژه‌ای برای میهمان وجود دارد و تعارف ایرانی، نقش پر رنگ‌تری پیدا می‌کند.
آداب و رسوم ازدواج در اصفهان
آداب و رسوم ازدواج در اصفهان البته در خانواده‌هایی که ترجیح می‌دهند به شیوه سنتی این کار را انجام دهند، دارای چندین مرحله است. ابتدا مادر یا خانم‌های دیگری از خانواده آقا، یک دختر مناسب برای خواستگاری نشان می‌کنند. سپس این گزینه را با آقای داماد آینده مطرح کرده و برای استخاره نزد یک فرد معتمد و مذهبی، رجوع می کنند. اگر استخاره مثبت باشد، قراری برای زمان خواستگاری با خانواده عروس ترتیب داده می‌شود. در ادامه در صورتی که جواب عروس خانم مثبت باشد مراسم نامزدی یا عقد، برگزار می‌شود. در مراسم عقد بر سر سفره، نان و پنیر و سبزی و یک پیاله بزرگ آب قرار داده می‌شود. رسم بر این است که بعد از خطبه عقد، آبی که سر سفره است به افراد مجرد و دم بخت داده شود تا آن‌ها هم زودتر، ازدواج کنند!
به طوری کلی می‌توانیم بگوییم که اصفهان یکی از پیچیده‌ترین و سخت‌ترین آداب و رسوم را درباره ازدواج دارد و تنوع این رسوم در محله‌های مختلف شهر اصفهان هم متفاوت است.
آداب و رسوم چهارشنبه سوری در اصفهان
آداب و رسوم چهارشنبه سوری در اصفهان مانند نواحی دیگر ایران است که بعد از پریدن از روی آتش، کودکان و نوجوانان به قاشق زنی می‌پردازند و آجیل و عیدی‌های دیگر دریافت می‌کنند.